سرخوردگی مهره کمری؛ علائم، علل و بهترین روش‌های درمان
سرخوردگی مهره کمری یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که می‌تواند باعث درد شدید در ناحیه کمر، بی‌حسی پاها و محدودیت حرکتی شود. در این وضعیت، یکی از مهره‌های کمر از محل اصلی خود جابجا شده و روی مهره پایینی سر می‌خورد. این عارضه می‌تواند ناشی از آسیب، افزایش سن، ضعف عضلانی و یا عوامل مادرزادی باشد. در این مقاله، علائم، علت‌ها و بهترین روش‌های درمان سرخوردگی مهره کمری را بررسی خواهیم کرد.
سرخوردگی مهره کمری چیست؟
سرخوردگی مهره کمری یا اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) نوعی اختلال در ستون فقرات است که در آن یک مهره به سمت جلو یا عقب نسبت به مهره زیرین خود حرکت می‌کند. این جابجایی می‌تواند باعث فشار به اعصاب نخاعی و ایجاد درد و ناراحتی در کمر و پاها شود.
این عارضه بیشتر در مهره‌های پایین کمر (L4 و L5) رخ می‌دهد و بسته به شدت جابجایی مهره، به پنج درجه مختلف تقسیم می‌شود:
- درجه ۱: سرخوردگی خفیف (کمتر از ۲۵٪ جابجایی).
- درجه ۲: سرخوردگی متوسط (۲۵ تا ۵۰٪ جابجایی).
- درجه ۳: سرخوردگی شدید (۵۰ تا ۷۵٪ جابجایی).
- درجه ۴: سرخوردگی بسیار شدید (بیش از ۷۵٪ جابجایی).
- درجه ۵: مهره کاملاً از جای خود خارج شده است.
هرچه درجه سرخوردگی بیشتر باشد، شدت علائم و نیاز به درمان جدی‌تر افزایش می‌یابد.
علائم سرخوردگی مهره کمری
علائم این بیماری بسته به شدت جابجایی مهره متفاوت است. برخی از رایج‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- درد مزمن در ناحیه کمر که با حرکت تشدید می‌شود.
- بی‌حسی، گزگز یا ضعف در پاها به دلیل فشار روی اعصاب نخاعی.
- احساس سفتی در ناحیه کمر و کاهش انعطاف‌پذیری.
- مشکل در راه رفتن، نشستن طولانی یا ایستادن بیش از حد.
- کاهش تعادل و کنترل حرکتی، به‌ویژه در موارد شدید.
- درد هنگام خم شدن، بلند کردن اجسام یا تغییر وضعیت ناگهانی.
در صورت مشاهده این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت ستون فقرات شما بررسی شود.
علل ایجاد سرخوردگی مهره کمری
چندین عامل می‌توانند منجر به این مشکل شوند، از جمله:
۱. آسیب‌دیدگی یا ضربه به کمر
- تصادفات، سقوط از ارتفاع یا آسیب‌های ورزشی می‌توانند مهره‌ها را از جای خود خارج کنند.
۲. تحلیل رفتن دیسک‌های بین مهره‌ای
- با افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای نازک و ضعیف‌تر شده و احتمال سرخوردگی مهره افزایش می‌یابد.
۳. مشکلات مادرزادی
- برخی افراد به دلیل نقص‌های مادرزادی در ستون فقرات، بیشتر مستعد سرخوردگی مهره هستند.
۴. ضعف عضلات شکم و کمر
- عدم تحرک و ضعف عضلات می‌تواند منجر به کاهش حمایت از ستون فقرات و افزایش خطر جابجایی مهره‌ها شود.
۵. بیماری‌های مرتبط با تخریب استخوان (مانند آرتروز)
- بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و آرتروز می‌توانند مهره‌ها را ضعیف کرده و باعث سرخوردگی شوند.
روش‌های درمان سرخوردگی مهره کمری
درمان این عارضه به شدت علائم و میزان جابجایی مهره‌ها بستگی دارد. در بیشتر موارد، درمان‌های غیرجراحی می‌توانند درد و ناراحتی را کاهش دهند و نیاز به جراحی تنها در موارد شدید مطرح می‌شود.
۱. درمان‌های غیرجراحی (محافظه‌کارانه)
اگر سرخوردگی مهره کمری خفیف یا متوسط باشد، پزشک ممکن است روش‌های زیر را توصیه کند:
✔ استراحت و کاهش فعالیت‌های سنگین برای جلوگیری از تشدید علائم.
✔ فیزیوتراپی و ورزش‌های تقویتی برای تقویت عضلات کمر و شکم.
✔ مصرف داروهای ضدالتهابی و مسکن‌ها مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن.
✔ استفاده از بریس کمری برای حمایت از ستون فقرات و جلوگیری از جابجایی بیشتر مهره‌ها.
۲. درمان‌های خانگی و سبک زندگی سالم
✅ کمپرس گرم یا سرد: برای کاهش التهاب و شل شدن عضلات.
✅ تمرینات کششی و تقویتی: مانند پل باسن، پلانک و حرکات اصلاحی کمر.
✅ کاهش وزن: برای کاهش فشار روی مهره‌های کمری.
✅ اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن: برای کاهش استرس روی ستون فقرات.
۳. درمان جراحی (در موارد شدید)
اگر درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند و بیمار دچار درد شدید، بی‌حسی یا مشکل در راه رفتن شود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
🔹 جراحی لامینکتومی: برداشتن بخشی از مهره برای کاهش فشار روی اعصاب.
🔹 جراحی فیوژن (جوش دادن مهره‌ها): اتصال دو یا چند مهره برای جلوگیری از حرکت غیرطبیعی آن‌ها.
🔹 استفاده از پیچ و پلاک: برای تثبیت مهره‌های لغزیده شده و جلوگیری از حرکت بیشتر آن‌ها.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر علائم زیر را دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید و مداوم که با استراحت بهبود نمی‌یابد.
- بی‌حسی یا ضعف شدید در پاها.
- مشکل در کنترل ادرار یا مدفوع (نشانه آسیب عصبی جدی).
- عدم توانایی در راه رفتن یا ایستادن.
جمع‌بندی
سرخوردگی مهره کمری یک مشکل شایع ستون فقرات است که می‌تواند باعث درد کمر، بی‌حسی پاها و مشکلات حرکتی شود. روش‌های درمانی شامل فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب، تقویت عضلات و در موارد شدید، جراحی است. با تشخیص به‌موقع و رعایت نکات مراقبتی، می‌توان از پیشرفت این مشکل جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
اگر علائم شما شدید است یا با درمان‌های خانگی بهبود نیافته‌اید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عوارض جدی جلوگیری شود.
